Veilig eten lijkt in een ontwikkeld land als Spanje de gewoonste zaak van de wereld. Voedselcontroles hebben ervoor gezorgd dat er praktisch geen gezondheidsrisico bestaat bij de consumptie van voedingsmiddelen uit de winkels. Ondanks deze veilige voedingsmiddelen, is het voedingspatroon van de Spanjaarden slechter dan ooit.
Veel producten, weinig voedingsstoffen
Volgens een onderzoek naar de voedingsgewoonten van de Spanjaarden dat werd gepubliceerd in het tijdschrift Nutrients, blijkt dat er sprake is van een te lage calorie-inname: gemiddeld worden er 1800 calorieën geconsumeerd. Het menu bestaat voornamelijk uit graanproducten zoals brood en de eiwitten worden hoofdzakelijk gehaald uit vlees en vleesproducten. Nog minder dan 10% van de dagelijks geconsumeerde calorieën bestaat uit groente en fruit. Het komt erop neer dat de meeste mensen het gevoel hebben dat ze veel eten, maar als het om de geconsumeerde voedingsstoffen gaat, is dit juist te weinig: er worden weinig voedingsmiddelen gegeten en deze voedingsmiddelen bevatten veel calorieën. In tegenstelling tot wat veel mensen denken, voldoet dit patroon niet aan de dagelijks benodigde voedselinname.
‘Obesogene omgeving’
Voeding speelt een cruciale rol voor het risico op het krijgen van ziekten zoals kanker, diabetes of hart- en vaatziekten. Deze ziekten zijn tegenwoordig de belangrijkste oorzaak van vroegtijdig overlijden. Onlangs werd in een artikel in het medische tijdschrift The Lancet een nieuw begrip geïntroduceerd: de obesogene omgeving. Hiermee wordt bedoeld dat de ziekten niet door micro-organismen worden verspreid, maar dat steeds meer mensen verkeerde gewoonten overnemen die door culturele en economische factoren worden bepaald. Deze obesogene omgeving zorgt ervoor dat de verkeerde voedselkeuzes worden gemaakt en we daardoor langzaam maar zeker steeds zieker worden.
Voedselveiligheid is niet hetzelfde als voedingskwaliteit
Het feit dat een voedingsmiddel veilig is, wil lang niet altijd zeggen dat het ook gezond is. Veiligheidscriteria zijn er alleen om ervoor te zorgen dat de consumptie van voedingsmiddelen geen direct risico voor de gezondheid met zich meebrengt. In een land als Spanje is er nauwelijks sprake van onveilig voedsel. Het probleem is eerder de toename van het aantal chronische ziekten zoals obesitas en diabetes die in verband worden gebracht met de consumptie van goedkope, op smaak gemaakte, toegankelijke voedingsmiddelen die doorgaans weinig voedzaam maar calorierijk zijn. Met het veelvuldig consumeren van fastfood zal je jezelf niet direct vergiftigen, maar kies je wel voor een inadequaat voedingspatroon waarmee je het risico op het krijgen van chronische ziekten vergroot.
Toegevoegde voedingsstoffen maakt een product niet gezond
Er liggen steeds meer producten in de schappen van de supermarkt die volgens het etiket “gezond” zijn. Door deze uitgekiende marketingtruc worden mensen verleid om producten te kopen die wel gezond lijken, maar dat niet zijn. Aan ongezonde producten zoals koekjes of andere snacks met veel suiker worden ijzer, vitamines of mineralen toegevoegd. Deze toegevoegde voedingsstoffen maken ongezonde producten niet opeens gezond. Het belangrijkste blijft een voedingspatroon te kiezen met veel variatie in producten en een grote rol voor groente, fruit en noten.
Gezonde producten hebben geen keurmerk nodig
Het is nog geen makkelijke opgave om de kwaliteit van een product te bepalen. ‘Gezond’ is een abstract en subjectief concept. Steeds vaker worden bewerkte producten (die zoveel mogelijk gemeden moeten worden) voorzien van een keurmerk van een medisch of wetenschappelijk instituut dat zijn naam aan het product verbindt. Hiermee wordt de consument een irreëel beeld voorgehouden en gezondheid gesuggereerd die er niet is. De echte gezonde producten hebben doorgaans geen mooie verpakking of keurmerk van ‘wetenschappelijke instituten’; het zijn de producten waar niets aan wordt toegevoegd en die rechtstreeks van het land komen.