Gegevens over de export van defensie- en materiaal zijn verzameld in een rapport, dat de Spaanse minister van Handel naar het parlement heeft gestuurd.
In de eerste helft van 2019 bedroeg de totale export van defensiemateriaal ruim 2,4 miljard euro, dit jaar was dat een kleine 1,2 miljard euro. In dezelfde periode, die samenvalt met het eerste half jaar van de coalitieregering van PSOE en Unidas Podemos, is het aantal verkopen dat groen licht heeft gekregen van de regering maar nog niet is uitgevoerd, exponentieel gestegen naar 22,5 miljard. Dat is meer dan het totaal van de jaren 2018 en 2019 samen (21,5 miljard), en een stijging van maar liefst 650 procent.
Geen zitting interdepartementaal bestuur
Hoewel Unidas Podemos sinds januari deel uitmaakt van de regering, maakt geen van de ministeries uit de coalitie deel uit van het interdepartementale bestuur dat toestemming geeft voor defensie en de uitvoer van goederen voor tweeërlei gebruik (civiel en militair).
Airbus uit Spanje
De enorme toename van transacties -die het verplichte groene licht van de regering hebben gekregen maar nog niet zijn uitgevoerd-, komt door een reeks orders ter waarde van 19,4 miljard euro voor militaire transportvliegtuigen van Airbus die in Spanje in elkaar worden gezet. Ze zijn bestemd voor Duitsland, Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk, België, Luxemburg en Nederland.
Vertraging door quarantaine
Veel van de geplande leveringen zijn vertraagd door de quarantaine en dat verklaart dat tussen januari en juli slechts 5,3 procent van wat was toegestaan ook daadwerkelijk werd uitgevoerd. In de eerste helft van vorig jaar was dat 69,4 procent.
71,5 procent van het geleverde defensiemateriaal was bestemd voor NAVO- of EU-landen, met Duitsland als grootste afnemer in absolute zin, gevolgd door Singapore. Vliegtuigen en vliegtuiguitrustingen waren goed voor 74,4 procent van de totale omzet (885,7 miljoen).
Meer humanitaire hulp, minder wapens
Maandag is in het Spaanse parlement een niet-wetgevend voorstel aangenomen waarin de regering wordt aangespoord om meer humanitaire hulp aan Jemen te verlenen en de eerder verleende vergunningen voor de verkoop van militair materieel aan landen in het gebied op te schorten of in te trekken als er een risico op misbruik bestaat of de kans dat er via een omweg toch geleverd wordt.
Saoedi-Arabië belangrijke afnemer
Saoedi-Arabië is met 32,4 miljoen de vijfde afnemer en nummer twee van de landen buiten de NAVO en de EU. Uit het rapport blijkt dat er een einde is gekomen aan de gedeeltelijke stopzetting van de leveringen van munitie aan landen die betrokken waren bij de Jemenitische oorlog in 2018 en 2019. Saoedi-Arabië heeft dit jaar voor 14,5 miljoen euro mortiergranaten van verschillende kalibers ontvangen, een geavanceerde observatiesysteem met laserafstandsmeter en richtsystemen voor mortieren.
Spanje verkocht in de eerste helft van 2020 voor zo’n 60 miljoen euro aan munitie en explosieven (categorie 3-producten). Meer dan de helft hiervan ging naar Saoedi-Arabië (21,9 miljoen), de Verenigde Arabische Emiraten (8,2 miljoen) en Marokko (3,9 miljoen). De eerste twee zijn sinds 2015 verwikkeld in het conflict in Jemen en Marokko is verwikkeld in het conflict in de Westelijke Sahara, waarvan het staakt-het-vuren onlangs, na bijna drie decennia, is verbroken.
In de afgelopen zes maanden heeft de Spaanse regering toestemming gegeven voor wapenexport ter waarde van 98,7 miljoen dollar naar Saoedi-Arabië en 22,5 miljoen dollar naar de Verenigde Arabische Emiraten. De lijst is echter onvolledig, omdat de vijf kleine oorlogsschepen die de scheepswerf Navantia voor 1,8 miljard dollar voor de Saudische marine bouwt, er niet in zijn opgenomen, ook al zijn twee van de schepen al te water gelaten.
Saoedi-Arabië is inmiddels ook de grootste klant van Spaanse producten voor civiel en militair gebruik (18,2 miljoen, 28,5 procent van het totaal) en heeft daarmee Iran van de eerste plaats verstoten. Op grote afstand volgen de Verenigde Staten (7,2 miljoen) en China (6,1 miljoen).
Groeimarkt voor politie- en handhavingsmateriaal
De totale export van dit militair en civiel materiaal bedroeg in de eerste helft van het jaar 63,1 miljoen, een daling van 37,3 procent. De verkoop van politie- en handhavingsuitrusting steeg met 931,8 procent naar 719.026 euro. De grootste klant was Togo (575.685 euro, 80,1 procent van het totaal), gevolgd door Tunesië (11,8 procent), Portugal (5,5 procent) en de Verenigde Staten (2,1 procent). De verkoop van jacht- en sportwapens daalde met 18,2 procent tot 28,3 miljoen. De Verenigde blijft, met 12,5 miljoen op deze markt de grootste afnemer (44 procent).
De enige exportvergunning voor wapens die in deze periode is geweigerd, betrof een platformcontrole- en een antiraketsysteem voor een fregat voor de marine van Myanmar, ter waarde van 22 miljoen euro, vanwege het wapenembargo dat de EU tegen dit land heeft ingesteld.
Inventief Iran
Uit het rapport kan worden afgeleid dat Iran een wereldwijd netwerk heeft om materialen aan te schaffen die vanwege het internationale embargo verboden zijn. Via verrassende bondgenoten weet het land de materialen toch te bemachtigen. Spanje ontkende de verkoop van een bewerkingscentrum van 846.597 euro aan een Oekraïens staatsmilitair bedrijf vanwege ‘het risico op vervaardiging van gevechtstanks die alsnog in Iran terecht zouden komen’.
Vetorecht
Ook werd een veto uitgesproken tegen de export van twee infraroodcamera\’s naar Macedonië, ter waarde van 20.000 euro, die officieel bestemd waren voor een Amerikaanse universiteit, maar in Iran zouden belanden. En tegen een bewerkingscentrum van 100.000 euro voor de auto-industrie in Georgië, ‘vanwege het risico van omzetting naar een raketprogramma’ in Teheran. Een operatie die ‘in feite identiek’ is aan de door Spanje ontkende deal met Oekraïne. Een deal die zo verontrustend is omdat het om een overheidsbedrijf gaat. De transactie was eerder door een ander EU-land afgewezen, vervolgens probeerden de initiatiefnemers het bij Spanje, ook zonder succes; voor goedkeuring van wapenexport wordt eerst informatie van de inlichtingendienst geraadpleegd.
Daarnaast is de uitvoer van materiaal voor civiel en militair gebruik naar India, Pakistan, Rusland, China en Israël geweigerd: net als de commissie voor de bemiddeling van 5000 ontstekers van Bosnië-Herzegovina naar Cuba. De verkoop van 1200 jachtgeweren aan Rusland en 1570 traangasgranaten aan de politie in Thailand is eveneens afgekeurd.