Dat blijkt uit een onderzoek van het Spaanse Centrum voor Sociologisch Onderzoek CSIC naar de mening van burgers over belastingfraude. De uitkomsten zijn hier en daar nogal paradoxaal te noemen.
Spanje is in Europa het land met de grootste schaduweconomie. Begin dit jaar schatte de Spaanse belastingdienst de omvang van deze verborgen economie op 20% van het bruto nationaal product. Dit komt neer op zo’n 240 miljard euro. Vergelijk dit met Frankrijk en Duitsland waar het percentage respectievelijk ‘slechts’ 12% en 11% is.
Er wordt teveel gefraudeerd
Zo’n 90,3% vindt dat er ‘erg veel’ of ‘tamelijk veel’ wordt gefraudeerd. Deze indruk zit zo diep geworteld dat 67% van de ondervraagden het eens is met de stelling dat ‘wanneer mensen de belastingdienst niet meer oplichten, dit uitsluitend komt omdat ze bang zijn voor een controle’. Exact 50% onderschrijft daarbij ook de stelling dat ‘bijna iedereen iets aan belastingontduiking doet en dat de overheid daar al rekening mee houdt’. Slechts 6,6% is van mening dat er slechts ‘weinig’ of ‘erg weinig’ sprake van fraude is.
Eigen paadje schoon
Wordt de Spanjaard echter gevraagd naar zijn eigen betalingsgedrag met betrekking tot de belastingen zien we een compleet ander beeld. Paradoxaal genoeg beschouwt 93% zichzelf als braaf en verantwoordelijk met betrekking tot de belastingbetalingen. Met andere woorden: het zijn de buren die frauderen.
Tegenvallende regeringsinspanningen
Meer dan 59% is van mening dat de regering weinig of veel te weinig doet tegen fiscale fraude. Dit percentage is slechts iets lager dan de 61% van een jaar geleden. Hieruit blijkt dat de Spanjaarden geen beduidende resultaten zien in de fraudebestrijdingsplannen van de regering van Pedro Sánchez.
Veel belastingen
Hoewel het aandeel Spanjaarden dat vindt dat ze te veel belasting betalen met 5% is gedaald ten opzichte van vorig jaar, is dit nog altijd 41%. Iets meer, 46,5%, vindt dat ze ‘normaal’ betalen en 9,6% vindt dat ze weinig betalen. Dit tegen de achtergrond dat de regering belastinghervormingen heeft aangekondigd die belastingverhogingen voor hogere inkomens met zich mee dreigen te brengen. Het argument hiervoor is dat ‘er geen sprake van sociale rechtvaardigheid is als er geen fiscale rechtvaardigheid is’. Eerlijke en progressieve belastingen zijn van essentieel belang voor het instant houden van publieke diensten. Ook komen er nieuwe belastingen voor banken en energiebedrijven ter compensatie voor de enorme gevolgen van de inflatie.
Voordeel ondervinden van belastinggelden
Ondanks het feit dat 59,4% van mening is dat ‘belastingen noodzakelijk zijn voor de staat om openbare diensten te kunnen blijven verlenen’, is ook een meerderheid van mening dat deze middelen niet effectief worden ingezet. In feite vindt 55,7% dat de gemeenschap weinig of geen baat heeft van de belastingen. Dit is veel meer dan de 41,2% die vindt er wel voordeel uit te halen.
Onvrede over de verdeling van de belastinggelden
Van de ondervraagden is 71,7% is van oordeel dat er erg weinig belastinggeld naar de gezondheidszorg gaat, 66,3% zegt dat er te weinig naar woningbouw gaat, 57,1% naar onderwijs en 55,2% naar justitie. Ondanks dat en wederom heel tegenstrijdig vindt 55,3% dat de gezondheidszorg voldoende is, 49,4% dat het onderwijs op orde is en 49% dat de sociale dienstverlening goed is.
Hoe belasting te innen
Wat het systeem van belastinginning betreft, maken de Spanjaarden er geen geheim van dat zij de voorkeur geven aan directe belastingen boven indirecte belastingen. 64,8% is van mening dat belastingen hoofdzakelijk moeten worden geïnd middels de inkomstenbelasting. Een heffing al naar gelang van het inkomen of het vermogen van personen en bedrijven. Dit in tegenstelling tot de 23,5% die de voorkeur geeft aan indirecte belastingen, zoals de BTW. Die worden geheven op consumptiegoederen en -diensten.