Met dit wetsvoorstel wordt het mogelijk de Ley de Memoria Histórica aan te passen. De wijziging maakt het onder meer ook mogelijk om de resten van Francisco Franco uit de Vallei der Gevallenen de halen. In het wetsvoorstel wordt opgenomen dat het opgraven van menselijke resten overheidsbeleid is en dat alle veroordelingen uit de tijd van Franco nietig worden verklaard. Verder kunnen de resten van dictator Francisco Franco uit de Vallei der Gevallenen worden verwijderd, waarmee er een oplossing komt voor deze zeer omstreden plaats.
Stap verder
De socialistische regering van Pedro Sánchez komt met dit voorstel terug op de toezeggingen die zij eerder tijdens de oppositieperiode onder premier Rajoy heeft gedaan. Bovendien gaat dit wetsvoorstel nog een stap verder. De PSOE wil namelijk ook een verbod op het verheerlijken van het franquisme en het fascisme. Dat zou het einde betekenen van organisaties zoals de Nationale Vereniging Francisco Franco (FNFF). De partij vindt namelijk dat ‘geen enkele democratie met fatsoenlijke waarden en normen zich een fascistische achtergrond kan veroorloven’. Perelló heeft in elk geval duidelijk gemaakt dat de hele wet is gebaseerd op ‘erkenning en herstel van de waardigheid van de slachtoffers’.
La Ley de Memoria Histórica
De Ley de Memoria Histórica (wet op de Historische Herinnering) was een initiatief van de socialistische (PSOE) regering onder leiding van José Luis Zapatero en werd op 31 oktober 2007 goedgekeurd door het Spaanse parlement. Doel van de wet is slachtoffers van de Burgeroorlog en de dictatuur van Franco te erkennen en rehabiliteren, verdeeldheid tussen de Spanjaarden over deze periode weg te nemen en cohesie en solidariteit tussen de diverse generaties te bevorderen. De wet verklaart militaire rechtbanken uit deze periode illegaal en vonnissen ongeldig. Alle monumenten en symbolen die aan het Franco-regime herinneren (bijv. straatnaambordjes en standbeelden), moeten worden verwijderd. Een apart artikel binnen de wet bepaalt dat de Valle de los Caídos uitsluitend nog een functie als kerk en begraafplaats krijgt (Ministerio de Justicia, 2007).
De Partido Popular (PP) van de inmiddels vertrokken premier Mariano Rajoy, is altijd een tegenstander van de wet geweest, omdat volgens deze partij al genoeg met het oorlogsverleden zou zijn afgerekend en de wet onnodige onrust en verdeeldheid zaait. Saillant detail is dat de Fundación Francisco Franco altijd op (financiële) steun heeft mogen rekenen van de PP.
Valle de los Caídos
De Vallei der Gevangenen is om meerdere redenen de meest omstreden plek in Spanje:
- In de oorspronkelijke zin was het mausoleum een monument voor de slachtoffers aan nationalistische zijde en bedoeld als laatste rustplaats voor Franco. Pas in 1958 mochten in de vallei ook republikeinse slachtoffers worden bijgezet. De bouw (1940-1958) kwam tot stand met de inzet van 1200 republikeinse gevangenen die in erbarmelijke omstandigheden moesten werken.
- Met name de basiliek is een toeristische trekpleister die jaarlijks ruim een half miljoen bezoekers uit heel Europa trekt. Er wordt hen echter niets verteld over de omstandigheden waaronder de basiliek is aangelegd.
- De vallei trekt nog steeds aanhangers van het Franco-regime aan, hoewel de jaarlijkse Franco-herdenking aldaar inmiddels is verboden.
- Er liggen duizenden republikeinse slachtoffers begraven, zonder toestemming (of medeweten) van hun familie. In mei van dit jaar is voor het eerst gelukt via de rechter resten van familieleden uit het mausoleum vrij te krijgen zodat deze kunnen worden herbegraven (El Mundo, 2016).
- De vallei herinnert aan de sterke binding tussen de katholieke kerk en de dictatuur.