Het bankwezen in Spanje ging/gaat door hervormingen en is op een handvol uitzonderingen na zo goed als insolvent. Buitenlandse banken durven nauwelijks zaken te doen met Spanje.
Bedrijfsleven
Het bedrijfsleven heeft kredieten nodig, waarvoor nauwelijks geld is. De werkloosheid neemt allengs toe, zit op 25%, onder de jeugd is 50% werkloos. Het bedrijfsleven gebruikt leningen om oude schulden af te betalen in plaats van dat het werkgelegenheid schept of marktposities verbetert.
Export wordt bemoeilijkt, omdat de euro op een, voor Duitsland ideaal, hoog niveau wordt gehouden, terwijl nagenoeg alle overige landen een onderling verschillende, meer op de regionale economie afgestemde valuta nodig hebben, c.q. een lagere waarde van hun euro. Dat gaat in Europa niet; de sterkste partij ‘wint’, de rest verliest (alles)…
Fout
De fout is nu: De Spaanse regering bezuinigt, laat belastingen stijgen, lonen zinken en ontslaat beambten en ambtenaren.
Dat betekent minder consumptie, minder belastinginkomsten en een negatieve, neergaande spiraal in de productie-consumptie-cyclus van de economie.
Deze heeft een zich geleidelijk versterkende, deflatoire tendens. Momenteel is de Spaanse inflatie nog 2.8%. Dat getal is onrealistisch en eerder een aanname om geldgevers gunstig te stemmen. Vermoedelijk ligt de inflatie op een deflatoire lijn en loopt rond 0.5%, naar enkele experts aannemen, met een dalende tendens.
Tegelijkertijd bouwt het bedrijfsleven de 2001-2008-hausse af door met kredieten de oude schulden aan banken af te betalen.
‘Lost years’
Maar: men kan niet over twee wegen tegelijk tot een gezondmaking van de economie komen. Het is of het één of het ander! Japan deed ons dit voor van 1990-2000, de beruchte ‘lost years’.
Balans
De keus is: de regering bezuinigt, of het bedrijfsleven bouwt zijn schulden af. De balans tussen productie en consumptie mag niet (teveel) worden verstoord. Is er geen vraag naar producten (en diensten), hoeven die ook niet te worden aangeboden omdat er geen consumenten voor zijn. Werkloosheid neemt daarbij toe.
‘Griekse spiraal’
Het fiscale effect hiervan is duidelijk: de staat moet meer uitgeven voor werkloosheidsbestrijding en voor werklozenheidsuitkeringen, krijgt echter minder belastingen binnen, de staatsuitgaven zullen op dat punt toenemen en de schuld kan stijgen, waardoor meer bezuinigingen nodig zijn. Een gevaarlijke, “Griekse” spiraal die een land de monetaire afgrond in voert.
Regering Rajoy
De regering Rajoy, die in december zonder gedegen plan aantrad, tracht ad hoc ‘prioriteiten’ te vinden, zoals een overhaast afgekondigd decreet inzake regulering van de arbeidsmarkt.
Net zomin ‘populisme’ Griekenland heeft geholpen en beloften en mooie politieke praatjes dat land voor een sociale ineenstorting hebben kunnen behoeden, zullen deze zaken voor Spanje werken.
Italië
Italië koos voor een tijdelijke, andere oplossing: het benoemde voor bepaalde tijd een ‘zakenregering’ van deskundigen, die het land snel door een moeilijke fase moeten loodsen. De ‘democratie’ werd zodoende tijdelijk buiten werking gesteld.
Gezien de korte geschiedenis van het experiment met een in hoofdzaak twee partijen-democratie in Spanje en de herinnering aan de dictatoriale tijd, ligt zo’n oplossing voor Spanje niet voor de hand.
Al deze factoren zullen ertoe hebben bijgedragen, dat Moody’s Spanje gelijk maar twee treden liet dalen op hun waarderingslijst.