In Madrid blokkeerden enkele honderden actievoerders op 7 oktober tijdens de spits een belangrijke verkeersader en zetten een kampement op voor het ministerie voor Ecologische Transitie. Hiermee kopiëren ze de acties van geestverwanten in het Verenigd Koninkrijk. Wie is Extinction Rebellion en hoe wordt deze beweging in Spanje georganiseerd?
Wat betekent Extinction Rebellion?
‘Uitstervingsrebellie’, is de letterlijke vertaling van de naam van de klimaatbeweging. In Spanje noemt men de actiegroep XR (uitgesproken als ‘equis-erre’). XR wil zelf niet de betekenis van het logo dat gebruikt wordt uitleggen. Het is een groene cirkel met daarin een abstracte zandloper. Experts in symbolen zien er een samenvoeging in van de aarde, het symbool van vrede, de ‘A’ van anarchie en de zandloper wijst op het verstrijken van de tijd die er volgens de organisatie nog is om de effecten van de klimaatverandering af te remmen. De zes vlakken wijzen op de ‘zesde massa-extinctie’, met het uitsterven van de soorten op aarde die nu aan de gang is.
Oorsprong beweging
Extinction Rebellion is Brits van oorsprong en ontstond in mei 2018 met een manifest van academici, wetenschappers en milieuactivisten die een campagne startten om de bevolking te mobiliseren tegen de in hun optiek noodsituatie die is ontstaan als gevolg van de klimaatverandering. De groep kwam voort uit de milieubeweging die na jarenlange petities en klimaatmarsen moest vaststellen dat er niets verandert. Met geweldloze ontregeling wil XR eisen kunnen stellen aan de politiek. De beweging wil in dat opzicht van elk land een ‘Deltaplan klimaat’ zien, waarin staat hoe het betreffende land de uitstoot van broeikasgas voor 2025 drastisch gaat laten kelderen. Daarbij wil men dat de politiek een ‘burgerkamer’ laat meepraten.
De eerste acties van de groep vonden plaats in oktober en november vorig jaar in Londen toen daar een duizendtal personen samenkwam in een algemene vergadering. In april dit jaar volgden nog veel meer straatprotesten. Bij een ervan trokken actievoerders in het Britse parlement hun kleren uit en met andere acties wisten ze op diverse plekken in de Britse hoofdstad het leven tijdelijk stil te leggen. Bij die protestacties werden 400 activisten gearresteerd vanwege aanvallen op tankstations en verkeersopstoppingen.
Wat is de filosofie van Extinction Rebellion
De leden van de beweging willen vooral op vreedzame wijze, maar wel met burgerlijke ongehoorzaamheid en sociale ontregeling aandacht vragen voor de staat waarin de wereld zich bevindt en het zichtbaar maken van de noodzaak om tot concrete actie over te gaan in plaats van dat er vooral gepraat wordt over maatregelen die vaak te ver in de toekomst worden geplaatst. Het achterliggende idee van de oprichters is dat een maatschappelijk systeem kantelt als 3,5 procent van de burgers actief verandering opeist. De leden van XR zijn vaak het tegenovergestelde van klimaatsceptici. Ze vinden dat het klimaatprobleem juist wordt onderschat in plaats van overdreven. Activisten van XR werken zonder gestructureerde organisatie op basis van internationaal geldende uitgangspunten. De gedeelde missie is volgens hen: ‘Het vuur van een creatieve opstand aansteken, én brandend houden, om de noodzakelijke veranderingen in ons politieke, economische en sociale landschap teweeg te brengen’.
Start in Spanje
Aan de internationale oproep van XR om op 7 oktober tot actie over te gaan gaven mensen in minimaal 60 steden wereldwijd gehoor. Hieronder dus Madrid in Spanje, Londen, Buenos Aires, New York, Auckland, Parijs, Berlijn, Praag en Melbourne. In Spanje voegen ook actievoerders van het platform 2020 Rebelión por el clima zich bij de protesten.
Eisen XR
Men eist een verklaring van ‘klimaat noodsituatie’ die concrete effecten heeft op politiek vlak. Tevens wil men dat burgers de waarheid over de toestand van de wereld te horen krijgen en over dat de economische groei ten grondslag ligt aan de huidige ecologische achteruitgang. Onmiddellijke actie moet bovendien ondernomen worden met drastische reducties van de uitstoot van broeikasgassen in zo kort mogelijke tijd en in lijn met de wetenschappelijke inzichten hieromtrent. Daarbij wil men een werkelijke democratie waarin burgers een grotere participatieve rol krijgen toebedeeld door supervisie en garanties dat de maatregelen ook werkelijk genomen worden. Tot slot wil men een klimaatjustitie opzetten. Deze moet het centrum gaan vormen van alle acties en te nemen maatregelen en om te voorkomen dat degenen die het minst aan het probleem hebben bijgedragen en het meest kwetsbaar zijn het meeste te lijden zullen hebben aan de effecten ervan.
XR in Spanje
In Spanje hebben al gevestigde milieuorganisaties zoals Greenpeace, Ecologistas en Acción zich achter de acties geschaard die voornamelijk door een grote groep jonge activisten op poten worden gezet. Er zijn cellen actief in Madrid, Sevilla, Barcelona, Cádiz en Mallorca, maar daar komen dagelijks nieuwe groepjes op andere plekken bij.