Het Ministerie van Defensie heeft een eerste stap gezet om de – tot op heden – geheime documenten van de Spaanse Burgeroorlog, de onderdrukking door Franco en de periode daarna openbaar te maken. Eerder deze maand verzocht de Spaanse Commissie van Documenten van Defensie aan de minister van Defensie, Margarita Robles, de historische documenten van voor 1968 openbaar te maken.
Voorbehoud of vertrouwelijkheid
Het gaat om documenten tussen 1936 en 1968 die – nu nog – beschouwd worden als officieel staatsgeheim. Een groot deel ervan ligt opgeslagen in het Militair Archief in Ávila. Het publiekelijk maken van deze documenten kwam al eerder ter sprake in de politiek maar werd uitgesteld omdat men bang was voor de reacties die de openbaring van de documenten zou oproepen. Bij de informatie in de documenten zou sprake kunnen zijn van voorbehoud of vertrouwelijkheid. Ook waren er tijdens eerdere discussies ‘andere politieke prioriteiten binnen de Partido Popular’ waardoor de openbaring van deze documenten niet doorging.
In een intern rapport wordt beschreven dat de Wet op het Historisch Erfgoed voorziet in het uitsluiten van documenten die de veiligheid van Spanje in gevaar kunnen brengen. Hoewel deze documenten niet als zodanig zijn geclassificeerd, kunnen deze worden geraadpleegd door degene die verantwoordelijk is voor de bewaring van deze documenten. Volgens de Commissie van Documenten van Defensie is deze taak besteed aan de minister van Defensie. Nadat zij de ‘riskante documenten’ heeft gecontroleerd, geeft zij toestemming om de documenten openbaar te maken zodra vastgesteld is dat deze documenten de veiligheid van Spanje of defensie niet in het gedrang brengen.
Inzicht in documenten
Naast het interne rapport heeft de Commissie een bijlage toegevoegd met voorbeelden van de documenten. In de documenten staat:
- Informatie over de hoofdkwartieren, de legeraanvoerders en grote legers ten tijde van de Spaanse Burgeroorlog. Informatie over hoe de bataljons georganiseerd waren, welke weg ze hebben afgelegd en hun aanvals- en verdedigingsstrategieën;
- Informatie over het ambt van de ondersecretaris van het leger. Informatie over de concentratiekampen, werkkampen, gegevens over de mensen die opgepakt zijn en de mensen die verdacht werden van sabotage;
- Informatie over de kapiteins en legeraanvoerders;
- Informatie over de opperbevelhebber en de verschillende beschermlinies in de Pyreneeën, Catalonië, Aragón en Navarra. Informatie over de aanwezige technische uitrusting en beeldmateriaal hiervan;
- Informatie over interne en externe verslagen over het functioneren van de kapiteins, het leger bij de Pyreneeën en in Marokko.
Met dit voorstel om deze documenten openbaar te maken wil de minister van Defensie een einde maken aan situaties zoals afgelopen april. De generale staf van Defensie heeft toen een bevel moeten intrekken waardoor zij aan hoogleraren geen toegang konden verlenen tot de documenten. Dit leidde tot protesten van laatstgenoemden aangezien het ging om documenten over de dictatuur van Franco die reeds toegankelijk waren.
Eerste stap
Dit rapport met het verzoek van Defensie tot het openbaar maken van documenten over deze duistere periode uit de geschiedenis van Spanje is slechts een eerste stap. Het heeft alleen betrekking op de archieven in Ávila en niet op de andere zeven archieven in Spanje.
Hoogleraar moderne geschiedenis aan de Complutense Universiteit in Madrid, Juan Carlos Pereira, ziet dit dan ook als een kleine stap vooruit. “Het is bizar dat Spanje dit deel van haar eigen geschiedenis zo lang verborgen hield. Doordat dit soort documenten geheim bleven, gingen historici op zoek naar de geschiedenis van hun eigen land in archieven in het buitenland. Pereira hoopt dat door het zetten van deze stap, ook de andere zeven archieven spoedig zullen volgen.“