De grote uitbreidingen van olijfgaarden in monocultuur van de laatste jaren verminderen de biodiversiteit en bevorderen woestijnvorming in een land dat al kampt met grote droogteproblematiek. Een uitgestrekt veld met olijfbomen, en alleen olijfbomen, vereist het voortdurende gebruik van meststoffen en fytosanitaire producten om de bomen vrij te houden van ongedierte en met voldoende voedingsstoffen om vrucht te dragen. Olijfmonoculturen zijn kwetsbaarder voor bodemerosie en verdere woestijnvorming.
Polycultuur
Geconfronteerd met dit eenzijdige landschap, tonen nieuwe projecten gebaseerd op polycultuur dat olijfboomgaarden, aromatische planten en andere kruidachtige planten goed te combineren zijn. Bovendien kan bij olijfgaarden die omringd zijn van biodiversiteit bespaard worden op landbouwchemicaliën. De biodiversiteit levert bovendien een toegevoegde waarde aan hun producties. Tot slot verdubbelt de koolstofvastlegging met de vegetatiebedekking die de olijfboom vergezelt.
Olivares Vivos project
Het Life Olivares Vivos-project van SEO/Birdlife verandert al zes jaar het olijfmonocultuurmodel voor een nieuw concept van olijventeelt, waarin inheemse soorten flora worden verwerkt en nestkasten en -palen, drinkers, nesten voor insecten of schuilplaatsen voor fauna worden geïnstalleerd, om de biodiversiteit van soorten te vergroten en bij te dragen aan bestuiving, terwijl ze ook fungeren als ongediertebestrijding.
Verrassende resultaten
José Eugenio Gutiérrez, coördinator van het project van SEO/Birdlife, legt uit in de krant El Confidencial dat ze 40 olijfgaarden hebben gekozen: op 20 daarvan werden acties ondernomen om de biodiversiteit te verbeteren en op de andere 20 werd niets gedaan. Later werden de resultaten gecontroleerd en vergeleken.
“In de 20 geselecteerde olijfgaarden zijn geen herbiciden gebruikt en het is herbebost met inheemse vegetatie, met meer dan 55 houtsoorten; in totaal hebben we meer dan 30.000 individuen geplaatst”, legt Gutierrez uit. De inheemse vegetatie is ook een bron van compensatie voor de biodiversiteit, aangezien het nieuwe soorten vogels, amfibieën en reptielen aantrekt. Om ervoor te zorgen dat ze zich konden vestigen en de vogels konden nestelen, werden vijvers aangelegd en muren gemaakt voor reptielen, zegt Gutiérrez. En de resultaten waren verbluffend.
30 Nieuwe soorten in olijfboomgaarden
Studies uitgevoerd door onderzoekers van de Universiteit van Jaén en de Hogere Raad voor Wetenschappelijk Onderzoek (CSIC) geven aan dat in de 20 olijfboerderijen in Jaén zo’n 30 nieuwe soorten zijn gevonden per olijfgaard die daar voorheen niet leefden. Er verschenen gemiddeld drie nieuwe vogelsoorten per olijfgaard en 25 bijen, wat een zeer goede indicator is voor het herstel van de biodiversiteit. “De resultaten waren erg goed en hebben ons verrast. We wisten wel van het herstelpotentieel van de olijfgaard, maar dat het zo snel zou gaan met het herstel van veel biodiversiteit was een verrassing”, zegt Gutiérrez.
Gutiérrez benadrukt dat “het gebruik van meststoffen en fytosanitaire producten met 22 procent is verminderd, wat een aanzienlijke kostenbesparing betekent en aangeeft dat het een winstgevend model is én de impact van overmatig gebruik van landbouwchemicaliën vermindert”.
700 Aanvragen van boeren die ook mee willen doen
Als gevolg van de goede resultaten zijn er al 700 aanvragen van boeren voor het verkrijgen van de Live Olive-certificering die volgend jaar wordt gelanceerd. De olie die uit deze olijfgaarden komt, krijgt een certificaat van “product dat de biodiversiteit herstelt”, wat een toegevoegde waarde biedt aan de consument.
“Olivares Vivos overstijgt het agrarische systeem en gaat naar het agrovoedingssysteem, waarbij de consument wordt betrokken”, voegt Gutiérrez toe.
Olijven, essences en honing
In het zuidoosten van Madrid heeft het project Olivares de Miel zich gericht op de combinatie van olijfbomen, aromatische planten en honingbijen, voor de productie van olijven, essences en honing.
De boerderijen waarin dit interessante project wordt uitgevoerd, bevinden zich in de gemeenten Estremera, Aranjuez, Colmenar de Oreja, Carabaña en Perales de Tajuña in de regio Madrid. De aromatische planten worden tussen alle olijfbomen geplant. Met deze aanplant wordt ook een verbetering van de bodem verwacht door de toename van het gehalte aan organische stof, verbeterde doorlaatbaarheid en verhoogde koolstofvastlegging. Bovendien vermindert de beplanting van de grond overmatige waterafvloeiing en daarmee bodemerosie.