Hun pijnlijke beten kunnen zeer ernstige klachten tot gevolg hebben. ‘De plaag zou veroorzaakt kunnen zijn door heftige stormen, klimaatverandering en door het teruglopende aantal zeeschildpadden; zij worden met uitsterven bedreigd en voeden zich met weekdieren’, aldus bioloog Alfredo López van het overkoepelend orgaan voor onderzoek naar zeezoogdieren (CEMMA).
Nepkwal
Het Portugese oorlogsschip (Physalia physalis), is een staatkwal, geen echte kwal, maar een kolonie van een heleboel unieke poliepen. Hij wordt ‘valse kwal’ wordt genoemd vanwege de gelijkenis met de kwal, die ook tot de familie van neteldieren behoort. Hij komt meestal in open zee in warm water voor.
Uitzonderlijk
‘Hoewel kwallen of valse kwallen vaker voorkomen aan de kust van Galicië, is deze invasie van het Portugese oorlogsschip uitzonderlijk voor de regio’, verklaart López. ‘Normaal gesproken zijn het vooral ‘bezaantjes’ (velella velella) en bij uitzondering andere soorten zoals het Portugese oorlogsschip. Maar dit jaar zien we dat dit veranderd is.’
Klimaatverandering en bedreiging zeeschildpadden
López schrijft de ontwikkeling toe aan de klimaatverandering. Want, ook al is het niet bewezen, de plaag is ‘mogelijk’ te wijten aan het feit dat het zeewater nu warmer is op hogere breedtegraden dan in voorgaande jaren. Een andere oorzaak is dat het slecht gaat met de zeeschildpad, die zich voedt met weekdieren. De zeeschildpad wordt, door menselijk handelen, met uitsterven bedreigd.
Deze combinatie van omstandigheden vormt een gevaar voor de mensen, aangezien een beet van het Portugese oorlogsschip hevige pijn of ademhalingsproblemen kan veroorzaken. Het neurotoxine dat door de tentakels wordt afgescheiden is zeer giftig.
‘Alle neteldieren ‘hebben netelcellen’; cellen met een harpoentje dat een giftige stof bevat waarmee het een prooi kan verlammen of doden. Toch is het probleem niet zozeer de giftigheid, maar de mate waarin mensen reageren op een beet. Er zijn minder en meer gevoelige mensen, maar er zijn ook mensen die allergisch zijn, en dat weet je pas als je bent gestoken’ legt López uit.
Niet zomaar uit te roeien
Daarom hebben verschillende gemeenten in de provincie A Coruña, waaronder A Coruña, Ferrol, Oleiros, A Laracha of Ponteceso, besloten de stranden te sluiten en de toegang te verbieden. Ondanks het feit dat de gemeente A Coruña werkt aan het bestrijden van de plaag, is het volgens López ‘onmogelijk is om de Portugese oorlogsschepen uit te roeien, aangezien hun komst een natuurlijk proces is. ‘We kunnen een strand sluiten en ze verzamelen als er niet veel zijn, maar het geen afdoende maatregelen’ zegt hij. De meeste Portugese oorlogsschepen zijn aangetroffen in de provincies A Coruña en Pontevreda, in de omgeving van Estaca de Bares, Mañón, Cabo San Adrián, Malpica de Bergantiños.
Bekende in het Middellandse Zeegebied
Het Portugese oorlogsschip is een bekende in de provincies aan de Middellandse Zee; het dier verblijft bij voorkeur in warm water. Afgelopen zomer moesten onder andere de gemeenten Denia, Benidorm en Marbella hun stranden afsluiten en het zwemmen verbieden door de aanwezigheid van het dier. In verschillende gemeentes zijn workshops gegeven over hoe om te gaan met de valse kwallen en hun steken, die niet dodelijk zijn, wel een ravage kunnen aanrichten door het giftige neurotoxine dat door hun tentakels wordt afgescheiden.