De gegevens uit het rapport werden voorgedragen aan het Spaanse OM omdat het Ministerie van Gezondheid al maanden op de hoogte zou zijn van de in het rapport genoemde feiten, maar daarop geen enkele actie ondernam.
Verloskundigen ondersteunen het rapport
In hun felle kritiek worden de verpleegkundigen ondersteund door de verloskundigen in Spanje. Samen spraken zij hun zorg uit over de praktijken van de zogenaamde doula’s: vrouwen die zonder enige medische opleiding voor een financiële vergoeding begeleiding bieden aan andere vrouwen tijdens zwangerschap, bevalling en kraamperiode.
De doula
Het inschakelen van een doula is de laatste jaren steeds populairder geworden in Spanje. Het woord komt uit het Grieks en betekent ‘dienende vrouw’. Doula’s definiëren zichzelf als zwangerschaps- en bevallingscoach. Het zijn vrouwen, vaak zelf moeder, die andere vrouwen begeleiden op hun weg naar het moederschap. Hoofdtaak is het bieden van fysieke en emotionele ondersteuning. Een doula heeft geen reguliere academische of Hbo-opleiding genoten, maar beschikt wel over basiskennis omtrent zwangerschap, bevalling, het kraambed en borstvoeding.
Wat gaat er mis
Volgens het rapport is het inschakelen van een doula een gevaar voor moeder en kind. Ze hebben niet alleen geen medisch opleiding genoten, maar houden er bovendien middeleeuwse praktijken op na. Sommige doula’s adviseren de kraamvrouw om van de placenta te eten, of deze te drogen en in capsules te verwerken om ze ook later nog in te kunnen nemen. Ook wordt geadviseerd de navelstreng niet door te knippen, maar te wachten tot deze uitdroogt en vanzelf van de placenta loskomt. Soms ook wordt de navelstreng met een kaars losgebrand. Dan zouden alle elementen, aarde, water, lucht en vuur bij de geboorte betrokken zijn. Aan de aanstaande vaders wordt verzocht de kraamruimte te verlaten waarna de doula de plaats van de partner inneemt.
Volgens het rapport zijn er 20 opleidingsplaatsen voor doula’s en zijn er nu 547 werkzaam in Spanje.
Enorme emotionele steun
Maar niet iedereen kan zich vinden in de uitkomsten van het rapport van de CGE. Uit de onvrede die er ontstond nadat haar bij eerdere bevallingen niet gevraagd werd hoe ze alles graag zou willen hebben, besloot de 38-jarige Claudia in 2012 het anders te doen. Ze wilde graag thuis bevallen van haar derde kind. Ze zocht een verloskundige die samenwerkt met een doula. Voor deze doula betaalde Claudia 1.200 euro, maar ervoer haar aanwezigheid als een ‘enorme emotionele steun’. Ze zegt hierover: “de verloskundige is degene die voor de gezondheid van moeder en kind zorgt. De taak van de doula is geheel anders en heeft niets te maken met de zorg voor de fysieke omstandigheid. De doula is juist bezig met hele andere behoeften, variërend van het vasthouden van mijn hand tot het aanreiken van een dekentje als ik het koud had. Kleine logistieke dingetjes en gewoon er voor me zijn. De doula bemoeit zich niet met beslissingen van de verloskundige of van de moeder, het enige dat ze doet is ondersteuning bieden.
Claudia legt uit dat de verloskundige bezig is met de weeën, de ontsluiting en de harstslag van het kindje, terwijl de doula zich bezig houdt met het comfort van de kraamvrouw. “Toen de bevalling achter de rug was, had ze alle vuile spullen al in de wasmachine gedaan en een glas verse jus d’orange voor me klaargemaakt. Dat doet een verloskundige niet voor je”, aldus Claudia. Volgens haar is het rapport van de CGE een blijk van onwetendheid over het werk van de doula’s. “Het geeft geen algemene beschrijving van deze beroepsgroep, maar benadrukt alleen enkele aparte negatieve gevallen uit de praktijk, dat is niet rechtvaardig”.
Geen medische professionals, maar begeleiders
Doulas die zijn aangesloten bij beroepsverenigingen als la Asociación Española de Doulas of Mares Doules hebben te kennen gegeven zich niet te kunnen vinden in de feiten uit het rapport van de CGE. Ze ontkennen de feiten uit het rapport niet, maar onderstrepen dat deze praktijken absoluut niet onder hun ethische beroepscode vallen. Zo zijn doula’s die een thuisbevalling begeleiden zonder de aanwezigheid van een verloskundige geen doula. “Wij zijn geen medische professionals en willen dat ook niet zijn. Wij bieden alleen ondersteuning en begeleiding. Binnen onze beroepsvereniging werken we er juist aan om de praktijken die in het rapport worden beschreven te voorkomen. Dat de mensen die deze dingen doen zichzelf geen doula noemen” zegt Bea Fernández, voorzitter van de Asociación Española de Doulas. Ze benadrukt dat het werk van de doula in niets te vergelijken is met het werk van de verloskundige of de gynaecoloog.
Geen officieel beroep
De CGE richt zich met de beschuldigingen uit het rapport echter niet alleen op enkele uitzonderlijke gevallen, maar op de gehele beroepsgroep. Volgens hen betreft het geen officieel beroep omdat er geen minimale opleidingseisen zijn gedefinieerd. Een verloskundige daarentegen, is een medische professional die een zes jaar durende academische opleiding heeft afgerond.
Nederland
Ook in Nederland zijn doula’s werkzaam. In vergelijking met andere Europese landen is de bevallingscultuur in Nederland veel minder “medisch”. Een thuisbevalling is bij ons heel gangbaar, maar komt in de rest van Europa nog middeleeuws over. Ook is het buiten Nederland niet heel gebruikelijk dat een verloskundige helemaal zelfstandig een bevalling begeleidt. Voor het krijgen van een ruggenprik tegen de pijn moet je in Nederland een sterk argument aandragen. Al met al is het niet zo raar dat een nieuw verschijnsel als een doula in ons land minder weerstand oproept bij de reguliere medische disciplines dan bijvoorbeeld in Spanje. Daarbij kan men zich afvragen wat de scheidslijn is tussen de kraamverzorgende in Nederland en een doula. Wellicht dat een protest tegen deze nieuwe beroepsgroep eerder uit deze hoek zal komen.