Voor documentaire over de ‘slechte manieren’ van de Belastingdienst verzamelde de onafhankelijk producent Alejo Moreno op zeer nauwkeurige en grondige wijze talloze relevante getuigenissen van voornamelijk juridische en fiscale deskundigen. De twee pilaren in de documentaire worden gevormd door de commissies die belastinginspecteurs ontvangen over geïnde bedragen en het misbruik van strafrechtelijke procedures door de belastingdienst.
Grootste schuldenaar – geen fraudeur – van Spanje
De hoofdrolspeler en leidraad voor de documentaire is de nummer één op de lijst van debiteuren van de Spaanse belastingdienst die door het ministerie van Financiën openbaar werd gemaakt in 2015. Een jaar waarin Spanje een torenhoog overheidstekort had, waarin de belastinginning tot ongekend lage niveaus was gekelderd en de PP-regering werd belegerd door corruptiezaken.
De zakenman Agapito García Sánchez komt in de documentaire naar voren als een moderne versie van de hoofdpersoon van Kafka’s ‘Het proces’; een burger die wordt geconfronteerd met de tirannie van mechanismen van de staat en zijn administratie. Hierdoor vormt zijn strijd tegen de Belastingdienst de rode draad van de gedetailleerde analyse die de alarmerende vernedering van burgergaranties en -rechten uit de doeken doet.
Winst van 12,6 miljoen
In 1989 verkocht García Sánchez zijn grindbedrijf aan een multinational. Het bedrag werd in twee belastingjaren (1989 en 1990) ontvangen en jaren later begon de belastingdienst te graven. De zakenman zelf zegt zijn bedrijf voor 25,2 miljoen te hebben verkocht, met een winst van 12,6 miljoen.
Al 20 miljoen betaald en nog ruim 16 miljoen te gaan
Inmiddels heeft García Sánchez ruim 20 miljoen aan de belastingdienst betaald en er staan nog 16,9 miljoen euro open. “Uiteindelijk heeft hij veel meer betaald dan het bedrag van zijn oorspronkelijke schuld en hij is nog steeds heel veel verschuldigd”, zegt Moreno tegen ElDebate.com.
De zakenman verkeert al een kwart eeuw in een juridische kluwen waar geen einde aan lijkt te komen. Hij won een paar keer een zaak bij de Nationale Rechtbank en verloor een keer bij de Hoge Raad, die de bewezen feiten door de Rechtbank niet meewoog. Volgens Agapìto en andere experts is dat in strijd met de wet.
“Omdat Agapito jarenlang met de belastingdienst heeft gevochten, heeft hij zo’n beetje alles meegemaakt en doorstaan wat je kan overkomen in een soortgelijk geval. Daarmee is hij simpelweg een perfect voorbeeld, want wat er gedurende de documentaire allemaal aan het licht komt, is geen zaak op zichzelf. Een reeks van experts benadrukt ook in de documentaire: “het is eerder de gebruikelijke manier van handelen van de Spaanse overheidsadministratie”.
Strijd van David tegen Goliath
De documentaire laat volgens een recensie in Vozpopuli.com zien hoe de exorbitante reeks bevoegdheden van de belastingdienst, toegelicht en gedetailleerd door een groot en gevarieerd aantal professionele aanklagers, de juridisch-fiscale relatie verandert in een moderne weergave van David’s strijd tegen Goliath. Maar wat nog erger is, de documentaire laat zien dat Goliath bovendien vals speelt. En bovendien, dat de scheidsrechter van de wedstrijd dat valsspeelgedrag valideert.
Genoeg schrijnende gevallen voor tweede documentaire
De documentairemaker heeft door ‘Hechos probados’ nog veel meer gelijksoortige en zeer schrijnende gevallen leren kennen en benadrukt dat het dan niet gaat om miljonairs maar ook om bijvoorbeeld ambtenaren. Normale mensen die behoorlijk heftige gevallen hebben meegemaakt, waarover hij een tweede documentaire wil maken.
Verwoeste levens
De filmmaker ontdekte dat mensen die dit soort situaties meemaken altijd op dezelfde manier reageren. Tegen ElDebate.com zegt hij: “Er is altijd een gevoel van groot onbehagen en onrechtvaardigheid. Mensen komen uiteindelijk bij psychiaters en psychologen terecht omdat hun leven is verwoest. Je hebt nú een schuld, die kun je wel aanvechten, maar je moet deze wel direct betalen. En als je het bedrag niet hebt, dan gaat het je leven bepalen. Sommige mensen zien al hun levensplannen van de ene op de andere dag als sneeuw voor de zon verdwijnen. En dat vaak alleen vanwege een volledig onjuiste en beledigende interpretatie van de regel. Het komt er dus op neer dat je óf direct kunt betalen en zwijgen óf het kost je zo 15 jaar om het via juridische procedures op te lossen, als dat al lukt”.
Burger moet ongelijk belastinginspecteur aantonen
Volgens Moreno speelt de belastingdienst in dergelijke situaties altijd met gemarkeerde kaarten. “De inspecteur, die de commissie aanneemt, heeft het vermoeden van waarachtigheid van de door hem op tafel gelegde feiten en jij als belastingbetaler ziet maar hoe je het ongelijk daarvan aantoont”.
Commissies innende belastinginspecteurs
Voor een Spaanse belastinginspecteur is het zodoende heel lucratief om belastingbetalers onterechte schulden in de schoenen te schuiven. Dat is volgens Moreno vrij onbekend bij het publiek. Het wordt in de documentaire ook toegegeven door twee topambtenaren: Manuel Tejerizo, algemeen directeur Belastingen van het ministerie van Financiën en Ignacio Ruiz-Jarabo, directeur van de Belastingdienst tussen 1998 en 2001. Ruiz-Jarabo zegt: “Hoe meer schuld je int, terecht of onterecht, hoe meer je gaat ontvangen aan variabele beloning”.
Inquisitoir systeem
Moreno toont in ‘Hechos probados’ aan dat de meest “agressieve periode” bij de belastingdienst iis begonnen na het uitbreken van de economische crisis in 2008. De staat had een gapend tekort en er moest geïncasseerd worden. Normaal gesproken is een commissie gerelateerd aan efficiëntie, maar bij de belastingdienst wordt niet het goede werk van een inspecteur beloond, maar is hij goed naarmate hij meer geld int, of dat nu terecht is of niet. En als later is bewezen dat de schuld onterecht was, dan hoeft de betreffende inspecteur zijn commissie niet terug te betalen. Moreno noemt het een ‘inquisitoir systeem’.
Belastingdienst verliest helft van rechtszaken
Degenen die het zich financieel en psychisch kunnen veroorloven in opstand te komen tegen het machtsmisbruik, hebben – zo blijkt uit de documentaire – een hele lange adem nodig en ongeveer 50 procent kans om de zaak bij de rechtbank te winnen. Dat kan echter een jarenlange weg zijn en velen hebben daar de financiële draagkracht niet voor.
Niemand wil documentaire uitzenden
Ondanks het grote belang van de door Moreno belichte werkwijze van de Spaanse belastingdienst zegt hij dat niemand zijn documentaire wil uitzenden. “Vanaf het begin waren de reacties angstaanjagend. Ik kreeg te horen dat niemand het van mij zou kopen vanwege het heikele onderwerp. Ze vertelden me dat iedereen er bang voor is en dat ze allemaal zijn geïnspecteerd.”
Waar is Hechos probados te zien?
De documentaire wordt daarom vertoond via de door Moreno opgerichte website: Documentalhechosprobados.com. Vanaf vrijdag 19 november kun je betalen om de anderhalf uur durende documentaire te zien. Ook maakte Moreno een serie van al het opgenomen materiaal in drie hoofdstukken van 40 minuten met meer getuigenissen die het misbruik van de belastingdienst onderbouwen. De film kost 3,99 euro en het complete pakket is te zien voor 4,99 euro.
Noot van de redactie: Wie denkt problemen met Hacienda te kunnen voorkomen door een gestor de boekhouding te laten doen, kan bedrogen uitkomen. Als belastingbetaler blijf je in de ogen van de Spaanse belastingdienst altijd zelf verantwoordelijk voor je aangiftes. Zoek daarom altijd een goed, betrouwbaar kantoor met een bewezen reputatie.