Op sommige luchthavens worden al weken problemen gesignaleerd door personeelsgebrek, zoals in het Verenigd Koninkrijk en Nederland, twee van de belangrijkste luchtaansluitpunten voor Spanje. In Spanje zit het probleem vooral bij de grenscontroles, waar een gebrek is aan politieagenten voor de paspoortcontroles. 80% van de internationale toeristen die Spanje bezoeken komen per vliegtuig aan, wat een idee geeft van het probleem.
Problemen op Heathrow en Schiphol
Sommige luchtvaartmaatschappijen, vooral Britse, hebben de afgelopen maanden honderden vluchten moeten annuleren omdat ze niet genoeg personeel hadden om ze uit te voeren. Vorige week hadden enkele van de belangrijkste Europese luchthavens, Heathrow in Londen en Amsterdam Schiphol, de derde met het meeste internationale verkeer ter wereld, al te maken met aanzienlijke vertragingen en zelfs annuleringen van vluchten.
In het tweede geval is het personeelstekort zodanig dat de nationale luchtvaartmaatschappij, KLM, de verkoop van tickets voor uitgaande vluchten moest opschorten omdat het de diensten niet kon garanderen. Afgelopen zaterdag kon zelfs geen enkele passagier meer terugkeren naar Schiphol om dezelfde reden.
Probleem al maanden zien aankomen
De Vereniging van Vliegmaatschappijen ALA, die meer dan 80 luchtvaartmaatschappijen verenigt, waarschuwt al maanden voor de noodzaak om het aantal politieagenten bij de grenscontroles te verhogen om de passagiersstromen te vergemakkelijken.
Lockdown en Brexit als aanleiding
De instortingen op de luchthavens zijn het gevolg van de lockdowns en de sterke vermindering van de activiteit als gevolg van de pandemie. Destijds werd besloten tientallen politieagenten van Madrid-Barajas over te plaatsen naar andere locaties. Met de terugkeer naar relatieve normaliteit is de politie – die verantwoordelijk is voor paspoortcontrole, veiligheid, asiel en de gerechtelijke procedures – geleidelijk in aantal weer toegenomen. Dat aantal is echter nog lang niet op het niveau van ruim twee jaar geleden.
Daarbij herstelt het internationale toerisme de afgelopen twee maanden veel sneller dan verwacht. Bovendien is het de eerste zomer na de Brexit. Die twee factoren samen zorgen ervoor dat de filters bij de grens bezwijken. Britse toeristen moeten nu door de paspoortcontrole, iets wat voor de pandemie niet nodig was.
Iberia stelt ‘chaos’ op Barajas aan de kaak
Deze maandag stelde Iberia “de chaos” in het paspoortcontrolegebied van de Barajas T4-terminal aan de kaak. Het gevolg was dat het vertrek van sommige van zijn vluchten moest worden vertraagd. Met name vluchten naar Buenos Aires, Chicago en Miami vertrokken laat omdat ze moesten wachten op passagiers die vastzaten bij politiecontroles.
Volgens ALA is de kans groot dat deze situatie in de zomerperiode zal verslechteren. Ook krijgen hoogstwaarschijnlijk andere luchthavens te maken met langere wachttijden als er geen maatregelen worden genomen.
Gemiste vluchten
Volgens Iberia hebben sinds 1 maart zo’n 15.000 passagiers hun aansluiting gemist door drukte bij de paspoortcontroles. ALA wees er in december al op dat hierdoor meer dan 5.000 mensen hun vlucht hadden verloren in Barajas. Met Pasen trof dit lot 3.000 passagiers. Naast de luchthaven van Madrid, met het meeste internationale verkeer, meldt de organisatie ook problemen in andere zeer toeristische luchthavens zoals Malaga, Alicante, Malaga, Sevilla, Ibiza, Tenerife Sur of Sevilla.
Bronnen bij het ministerie van Binnenlandse Zaken “ontkennen categorisch dat er wachtrijen of aanzienlijke vertragingen zijn bij de paspoortcontroles op Spaanse luchthavens”, zo schrijft El Mundo in een artikel van maandag 6 juni.
Slecht voor het imago van Spanje als vakantieland
‘ALA benadrukt ook dat het het internationale imago van Spanje negatief beïnvloedt. De Partido Popular bracht deze kwestie al ter sprake in het parlement in december 2021. De partij presenteerde een niet-wettelijk voorstel om het aantal agenten van de Nationale Politie bij grenscontroles op luchthavens “met spoed” te vergroten.
Net zo druk als in 2019
De programmering van de luchtvaartmaatschappijen voor deze zomer is nagenoeg gelijk aan die van 2019, het laatste jaar voor de pandemie. Er staan 212 miljoen stoelen gepland. Dat is slechts 0,4% minder dan twee jaar geleden, volgens gegevens van de president van ALA, Javier Gándara. Het volledige herstel van de sector wordt echter pas in 2023 verwacht.
Madrid, Balearen en Alicante
De huidige situatie op de luchthaven van Madrid is niet verbeterd ten opzichte van een half jaar geleden. Ondanks dat er de komende weken 116 nieuwe agenten worden verwacht, waarschuwen bronnen bij vakbonden The Objective dat er nog minstens 200 agenten extra nodig zijn.
Het panorama op de luchthavens van de Balearen is nog erger: daar is een personeelstekort van 50%. Momenteel zijn er 102 agenten aan het werk, maar er zijn nog eens 100 nodig, beweren dezelfde bronnen.
Op de luchthavens van Tenerife Zuid en Lanzarote (Canarische Eilanden) is de oplossing vanwege het gebrek aan personeel het veranderen van de ploegdiensten om alle benodigde plaatsen te kunnen vullen.
En in Alicante, waar het aantal passagiers is verdubbeld in tien jaar tijd, zijn volgens de vakbonden nog minstens 51 extra agenten nodig. Het algemeen directoraat van de politie heeft aangekondigd dat het de basis in Alicante met vier posten zal uitbreiden.
Versoepeling van de reiscontroles
Het lijkt daarom niet geheel toevallig dat het ministerie van Volksgezondheid heeft besloten de gezondheidscontroles voor reizigers uit de Europese Unie (EU) en Schengenlanden af te schaffen. Wel worden de controles gehandhaafd voor reizigers afkomstig uit derde landen, met maatregelen als temperatuurmeting en documentcontrole.
Gándara vraagt om deze maatregelen gelijk te trekken voor alle reizigers uit derde landen, zoals de Britten of de Amerikanen. Concurrerende toeristische bestemmingen zoals Griekenland of Italië vragen namelijk niet om deze controles.
Ook chaos elders
Anderzijds waren er de afgelopen weken om verschillende andere redenen veel vertragingen en annuleringen van vluchten in heel Europa. Vorige week waren er 200 geannuleerde Easyjet-vluchten vanwege computerstoringen. Een paar dagen geleden vormde personeelsgebreik op de luchthaven van Dublin de aanleiding voor lange wachtrijen en vertragingen en zaterdag nog, konden reizigers vanwege personeelstekorten op Schiphol niet meer terugkeren naar die luchthaven.
Sterke toename aantal claims
Volgens Flight Claims, een bedrijf dat zich toelegt op consumentenbescherming in luchtvaartzaken, is het aantal claims in 2022 al met 55% gestegen ten opzichte van dezelfde periode in 2019. Reizigers hebben recht op compensatie als ze als gevolg van een computerstoring meer dan drie uur vertraging hebben. Bovendien kunnen ze restitutie van het ticket eisen als hun vlucht definitief wordt geannuleerd.
Het bedrag dat kan worden geclaimd varieert tussen 250 en 600 euro, afhankelijk van de afstand van de vlucht. Daarbij komen nog de kosten die de vertraging of annulering zou kunnen veroorzaken zoals maaltijden, taxi’s, niet gebruikte hotels of extra geboekte hotels.
Crisis zal voortduren
Analisten voorspellen dat de crisis zal voortduren tot na de start van het sterke zomerseizoen, vanaf eind juli. Ondertussen kondigde Heathrow plannen aan om op korte termijn duizend werknemers aan te nemen en de heropening van Terminal 4 op 14 juni. De belangrijkste luchthaven van Londen stond de afgelopen dagen op instorten, zowel in de terminals als in de parkeergarages.